ĐÔI NÉT VỀ NHẠC SĨ THANH SƠN

ĐÔI NÉT VỀ NHẠC SĨ THANH SƠN

Thanh Sơn (Ảnh minh họa nguồn Internet)
Thông tin nghệ sĩ
Tên khai sinh	Lê Văn Thiện
Sinh	1 tháng 5 năm 1940 Sóc Trăng
Mất	4 tháng 4, 2012 (71 tuổi) Thành phố Hồ Chí Minh
Thể loại	Nhạc vàng, Nhạc quê hương
Nghề nghiệp	Nhạc sĩ, ca sĩ
Ca khúc tiêu biểu	Nỗi buồn hoa phượng, Thương về cố đô, Mùa hoa anh đào, Hồn quê

-         Thanh Sơn (1 tháng 5 năm 1940 – 4 tháng 4 năm 2012) tên thật Lê Văn Thiện (còn có bút danh khác là Sơn Thảo), là một nhạc sĩ Việt Nam. Ông được biết đến từ thập niên 1960 với những ca khúc trữ tình nói về tuổi học trò^[1][2][3]. Khoảng thời gian sau, ông nổi tiếng với các ca khúc về miền Tây Nam Bộ^[4] mang âm hưởng dân ca Nam bộ và với dòng nhạc bolero.^[1][3]

v Tiểu sử

-         Lê Văn Thiện sinh ngày 1 tháng 5 năm 1940^[5] tại Sóc Trăng, là con thứ mười trong một gia đình có 12 anh chị em.^[1]

-         Ông lớn lên ở Sóc Trăng, với một lòng ưa thích ca hát. Ông học nhạc từ hồi tiểu học với thầy Võ Đức Phấn (em ruột nhạc sĩ Võ Đức Thu). Gia đình ông bấy giờ có che giấu cán bộ Việt Minh, do đó bị ruồng bố gắt gao, ông phải rày đây mai đó.^[1][3]

-         Năm 1955, thầy Phấn mất, ông lên Sài Gòn học nhạc với thầy Lê Thương và nuôi ước mơ trở thành ca sĩ. Tại thành phố này, ông đã làm nhiều công việc như làm thuê, ở mướn,..^[3]

-         Đến năm 1959, ông đăng ký tham dự cuộc tuyển lựa ca sĩ của Đài phát thanh Sài Gòn, và đoạt giải nhất. Ban giám khảo cuộc thi đó có những tên tuổi như: Dương Thiệu Tước, Võ Đức Thu, Thẩm Oánh, Nghiêm Phú Phi.^[3] Sau khi đoạt giải ông được mời đi hát trong ban Tiếng tơ đồng của Hoàng Trọng.

-         Trở thành ca sĩ, ông mày mò học sáng tác nhạc với cuốn "Để sáng tác một ca khúc" của Hoàng Thi Thơ. Những người giúp đỡ ông trong giai đoạn này có Hoàng Trọng, Nguyễn Hiền, Văn Phụng...^[3]

-         Ca khúc đầu tiên của ông là "Tình học sinh", ra đời năm 1962, tuy nhiên chẳng được một ai lưu ý^[3]. Đến năm sau, "Nỗi buồn hoa phượng" ra đời, trở thành một trong những ca khúc nổi tiếng nhất viết về mùa hè thời đó. Tiếp theo là những ca khúc viết về đề tài học sinh: Ba tháng tạ từ, Màu áo hoa phượng, Lưu bút ngày xanh, Hạ buồn, Ve sầu mùa phượng.., ngoài ra còn có nhạc trữ tình: Nhật ký đời tôi, Trả lại thời gian, Mùa hoa anh đào..., những ca khúc này được nhiều tầng lớp khán giả đón nhận.

-         Năm 1963, ông bỏ hẳn nghề ca sĩ để chuyên tâm sáng tác. Từ 1973, nhạc của ông bắt đầu chuyển hướng sang đề tài quê hương.^[1]

-         Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, nhạc của ông bớt đi thiên hướng trữ tình.^[3] Bắt đầu từ thập niên 1990, những ca khúc mang âm hưởng dân ca của ông được đón nhận, gợi mở cho ông một hướng sáng tác mới đó là tiếp tục khai thác chất liệu dân ca Nam Bộ. Nhạc của ông lúc này chú trọng về ca từ, trong bài có nhiều âm sắc, phương ngữ đặc trưng Nam bộ. Nhiều bài hát trong giai đoạn này trở nên rất nổi tiếng như Hình bóng quê nhà, Hành trình trên đất phù sa, Bạc Liêu hoài cổ,...

-         Từ năm 2000 đến nay, ông làm phụ trách biên tập chương trình cho Trung tâm Băng nhạc Rạng Đông.

-         Năm 2007, kỷ niệm năm Thanh Sơn 69 tuổi, Nhà hát Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức đêm nhạc mang tên ông.^[3]

-         Năm 2009, ông có bay sang Hoa Kỳ để thực hiện cuộc phỏng vấn với Thúy Nga Paris By Night.

-         Cho đến nay, qua nhiều giai đoạn, ông đã viết trên 500 bài hát^[1] với nhiều bài trở nên quen thuộc trong công chúng.^[2]

-         Năm 2011 ông bị tai biến mạch máu não khi đang tham gia cùng trung tâm Thúy Nga thực hiện cuốn Paris By Night 103 "Tình sử trong âm nhạc Việt Nam". Sau một thời gian điều trị ông qua đời lúc 14h 30' ngày 4 tháng 4 năm 2012 tại Thành phố Hồ Chí Minh vì tuổi già sức yếu ^[6].Theo ý nguyện của nhạc sĩ Thanh Sơn lúc sinh thời, gia đình cùng thân bằng quyến thuộc đã đưa tiễn linh cữu của Ông về an táng tại đường nghệ sĩ của Hoa Viên Nghĩa Trang Bình Dương thuộc xã Chánh Phú Hoà huyện Bến Cát tỉnh Bình Dương vào sáng ngày 09 tháng 04 năm 2012.

v Nội dung sáng tác

-         Nhạc của Thanh Sơn thời kỳ đầu thường nói về tình cảm của tuổi học trò^[1], trong đó nổi tiếng hơn hết là những bài về mùa hè^[3]. Bài Nỗi buồn hoa phượng" được ông tâm đắc nhất^[1] với những câu ca chân tình rất quen thuộc:

Mỗi năm đến hè lòng man mác buồn

Chín mươi ngày qua chứa chan tình thương...

-         Ngoài đề tài học trò, ông còn có nhiều tác phẩm ở một số chủ đề khác, như những ca khúc trữ tình ca ngợi thiên nhiên:

Mùa xuân sang có hoa anh đào

Màu hoa tôi trót yêu từ lâu... (Màu hoa anh đào)

Nghe xuân sang thấy trong lòng chứa chan

Tiếng pháo vui vang đó đây nghe rộn ràng... (Đoản xuân ca)

...hay những bài nhạc vàng than trách số phận, viết theo điệu boléro:

bản nhạc Trả lại thời gian

Xin trả lại những kỷ niệm buồn vui

Ngày vui đã theo thời gian qua mất rồi

Ngồi viết tâm sự, nhớ ngược về quá khứ

Chợt lên nét suy tư

Bao năm thầm kín trót thương tà áo tím

Những đêm sương lạnh nghe trái sầu rót vào tim...(Trả lại thời gian)

-         Thời gian trước 1973, lời ca của ông chịu ảnh hưởng của nhạc vàng: chân thật, giản dị, ít trau chuốt,.. Đến khi ông chuyển hướng sang nhạc quê hương, lời ca mới được chú trọng - theo chính ông nhìn nhận^[3].

-         Nhiều bài hát được viết để hát bằng giọng Nam bộ, với những điệu hò, điệu ru rất quen thuộc với người miền Nam:

Ơi hò ơi ví dầu thương những con đò bên hàng dừa xanh,

Thương nhiều chiếc áo bà ba,

Vai nặng gánh lúa lúc tan chợ chiều,

Bên mái tranh nghèo nghe bìm bịp kêo nước lớn nước ròng... (Gợi nhớ quê hương)

Hò ơ..

Gió đưa gió đẩy, về rẫy ăn trầu, về sông ăn cá

về sông ăn cá, về đồng ăn cua... (Hình bóng quê nhà)

Ngoài ra, Thanh Sơn cũng thường đem những địa danh, những đặc sản, những giai thoại có thật vào nhạc, như là một cách quảng bá hình ảnh miền quê xứ đó:

Quýt Cái Bè nổi tiếng ngọt ngây

Ai ăn rồi nhớ mãi miền Tây (Hành trình trên đất phù sa)

Nghe tiếng đờn ai đưa sáu câu

Như sống lại hồn Cao Văn Lầu

Về Bạc Liêu danh tiếng ôn lại giấc ngủ vàng son

Một thời để nhớ ngày đó xa rồi (Bạc Liêu hoài cổ)

Nghe danh Công tử Bạc Liêu đốt tiền nấu trứng, tỏ ra mình giàu (Bạc Liêu hoài cổ)

-         Ông đã viết nhạc cho hầu khắp các địa danh ở miền Nam, chỉ trừ Tiền Giang mà theo ông: "Chưa viết được vì hai chữ Tiền Giang đưa vào nhạc khó quá. Tôi sẽ cố gắng tìm cho ra cái tứ để ca ngợi mảnh đất Tiền Giang trong thời gian tới".^[1]

-         Ngoài nhạc về miền Nam, ông còn viết một số bài ca ngợi các miền khác, như bài Non nước hữu tình (miền Bắc), Trở lại thành phố sương mù, Thương về cố đô, Đôi lời gửi Huế (miền Trung), Quê hương 3 miền (cả 3 miền).

Người đi chốn xa thương về cố đô

Thương tà áo trắng thương mấy câu hò

Và giọng cười, vành nón Kim Luông

Ôi nắng chiều Vỹ Dạ thoáng buồn

Ngự Bình chơ vơ nhìn sông Hương (Thương về cố đô)

Trong suốt thời gian từ thập niên 1970 cho tới cuối thập niên 1990, Thanh Sơn là một trong những nhạc sĩ năng nổ nhất của miền Nam với những bài nhạc ca ngợi quê hương. Trong một bài phỏng vấn năm 2006, ông cho biết, dòng nhạc quê hương vẫn đang được ông phát triển^[3].

v Danh mục nhạc phẩm

Trước 1975

·         12 năm sau

·         Anh đường anh em đường em^[7]

·         Ba tháng tạ từ

·         Bài ngợi ca quê hương

·         Bên bờ suối vắng^[8]

·         Buồn từ dạo đó

·         Buồn vào đêm^[9]

·         Chuyến đò xưa

·         Chỉ một đêm thôi

·         Chiều nhớ nhung

·         Chiều trên vỉa hè

·         Chúc xuân

·         Chuyện đã rồi

·         Chuyện tình hoa tigôn

·         Cung buồn tháng hạ^[10]

·         Dư âm mùa xuân

·         Dư âm ngày cũ^[11]

·         Đã muộn rồi

·         Đêm hẹn hò^[12]

·         Đoản ca cho mình

·         Đọc tin trên báo^[13]

·         Đôi mươi^[14]

·         Người ấy là ai

·         Em ơi đã lỡ làng rồi

·         Em 16

·         Em về cây lúa trổ bông

·         Giã từ bạn thân

·         Giấc mộng không thành

·         Giòng suối xanh

·         Gót phiêu du

·         Gửi một niềm thương^[15]

·         Hạ buồn

·         Hai người lính tâm sự^[16]

·         Hành trình trên quê hương

·         Hát mừng xuân

·         Hận tha la^[17]

·         Hò hẹn dưới trăng thu

·         Hoa tím người xưa

·         Hương tình cũ

·         Khi hoa đào nở

·         Khoảng cách

·         Kỷ niệm ngày qua^[15]

·         Lá thư học sinh

·         Lính tâm sự

·         Lưu bút ngày xanh

·         Màu áo hoa phượng

·         Màu phượng úa

·         Một mối sầu

·         Mùa hoa anh đào

·         Mưa gió đường xa

·         Mừng nắng xuân về^[18]

·         Mười năm tái ngộ

·         Ngày xuân tái ngộ

·         Ngày phép của lính

·         Ngày tôi về thăm Huế

·         Ngày tựu trường

·         Người lữ khách

·         Người nỡ thế sao

·         Người về trong mơ

·         Nhật ký đời tôi^[19]

·         Những ngày qua

·         Những ngày trên Đà Lạt

·         Những vùng đất mang tên anh

·         Nỗi buồn hoa phượng

·         Nửa chừng xuân

·         Nước mắt Mộng Cầm^[17]

·         Pháo hồng ngày cưới

·         Sau ba năm người về

·         Số phận bẽ bàng

·         Tàn thu lá đổ

·         Tàn xuân

·         Tâm sự hai giờ gác

·         Thăm những vùng địa sử

·         Thương ca mùa hạ^[20]

·         Thương về cố đô

·         Thuở còn đi học

·         Thuở vào đời^[17]

·         Tìm hoa bốn mùa

·         Tình đêm phố cũ

·         Tình đêm xứ lạnh

·         Tình học sinh

·         Tình người lính cũ

·         Tình yêu anh đào

·         Trả lại thời gian

·         Trái sầu^[21]

·         Tuổi nhớ^[21]

·         Từ khi vắng anh^[22]

·         Vầng trán suy tư

·         Ve sầu mùa phượng

·         Việt Nam 30 năm (Tuổi Việt Nam chinh chiến)

·         Vỡ mộng

Sau 1975

Áo mới Cà Mau

·         Áo trắng Gò Công

·         Bạc Liêu hoài cổ

·         Bài ca xuân

·         Bội bạc

·         Buồn như phượng

·         Cần Thơ

·         Cây vông đồng

·         Chạnh lòng

·         Chiều mưa Kiên Giang

·         Chiều mưa xứ dừa

·         Chiều qua phố cũ

·         Chuyện tình hoa bướm

·         Chuyện tình nàng Châu Long

·         Chuyện tình quán bên hồ

·         Cô giáo mới

·         Điệu Lâm Thôn Trà Vinh

·         Đoản xuân ca

·         Đời chỉ là bể dâu

·         Đời hợp tan

·         Đôi lời với Huế

·         Dối lòng

·         Em bỏ dòng sông

·         Em vẫn nhớ trường xưa

·         Em về qua bến Bắc

·         Giọt mưa gọi buồn

·         Gởi cố nhân đôi lời

·         Gợi nhớ quê hương

·         Hành trình trên đất phù sa

·         Hát nữa đi em

·         Hát ru tình đời

·         Hãy đến với tôi

·         Hình bóng quê nhà

·         Hoa tình tháng giêng

·         Hồn quê

·         Huế và nỗi nhớ

·         Hương lúa Hậu Giang

·         Hương tóc mạ non ^[23]

·         Lối cũ em về

·         Màu tím thủy chung

·         Một thuở đam mê

·         Mùa xuân bên nhau

·         Ngợi ca quê hương em

·         Nhớ cố hương

·         Như lục bình trôi^[24]

·         Những ngày dấu yêu

·         Nỗi buồn biệt ly

·         Non nước hữu tình

·         Quê hương ba miền

·         Rồi em cũng về

·         Sau ba năm người về

·         Sóc Sờ Bai Sóc Trăng

·         Sớm nhớ chiều thương

·         Thầm lặng

·         Thị trấn mù sương

·         Thương về Sóc Trăng

·         Tình em Tháp Mười

·         Tình hững hờ

·         Tình người xa xứ

·         Tình trăng lúa

·         Trở lại thành phố sương mù

·         Tưởng như Huế trong lòng^[25]

·         Xuân đẹp làm sao

·         Xứ người nhớ quê

·         Yêu cô gái Bạc Liêu

·         Yêu dấu Hà Tiên

·         Yêu tiếng hát ngày xưa

                                                                                                                                 Nguồn Wikipedia